Dëmi ekonomik nga Coronavirusi ka qenë i shpejtë, i gjerë dhe i thellë, me prodhimet që kanë ndalur dhe konsumatorët të izoluar nëpër shtëpi. Por si krahasohet rënia e shkaktuar nga Covid-19 me disa nga krizat më të mëdha të shekullit? Këtu është një përmbledhje e shkurtër e ngjarjeve të shekullit të kaluar që shkaktuan humbjet më të rënda ekonomike.
Lufta e Parë Botërore
Mobilizimi i ushtrive evropiane në 1914 solli një ndalje brutale. Ushtri milionëshe u bllokuan në beteja për vite me rradhë në një konflikt të cilin vendet fillimisht e kishin pritur të ishte i shkurtër. Ekonomitë u përkushtatë në mbajtjen gjallë të luftës. Henry Ford shndërroi linjën e parë të montimit të makinave të prodhuara në 1913 në metoda për prodhimin e municioneve dhe kamionëve. Rusia ishte drenazhuar aq shumë sa të binte pre e revolucionit bolshevik, ndërsa ekonomia e Gjermanisë ishte rënduar nga dëmshpërblimet e luftës, duke ndihmuar në krijimin e partisë naziste.
Epoka e Depresionit
Rrëzimi i tregut të aksioneve në vitin 1929 filloi rënien më të gjatë dhe më të thellë në të gjithë botën e shekullit të 20-të. Ajo që filloi si një krizë amerikane u përhap shpejt në një globale, e përkeqësuar nga bankat e dobëta, çmimet e ulëta të fermave dhe më vonë nga pengesat tregtare. Rënia u tërhoq gjatë gjithë viteve 1930 sepse qeveritë bënë shumë pak dhe reaguan vonë. Deri në vitin 1933, shkalla e papunësisë në SHBA ishte rreth 25%. U desh injektimi masiv i parave nga Franklin D. Roosevelt, sipas të ashtuquajturit New Deal, së bashku me përpjekjet e luftës, për t’i dhënë fund depresionit.
Lufta e Dytë Botërore
Konflikti më shkatërrues në histori kishte efekte të ndryshme ekonomike, në varësi të vendit. SHBA lulëzoi dhe pohoi përsëri veten si ekonomia mbizotëruese botërore. Britania shmangu pushtimin por u gjymtua nga borxhi, ndërsa pjesa më e madhe e Europës u gjend nën rrënoja. Gjermania u shkatërrua plotësisht dhe Japonia gjithashtu u shpartallua.
Ekonomitë ishin ri-projektuar për mjete ushtarake, me linja prodhimi makinerish të përdorura për të bërë tanke. Sapo përfundoi konflikti, ajo përpjekje industriale pushoi dhe njëkohësisht, shpenzimet qeveritare papritmas u kontraktuan. U deshën disa dekada rindërtimi dhe shërimi për të shkundur trashëgiminë sociale, politike dhe ekonomike.
Shock-u i naftës
Midis tetorit 1973 dhe marsit 1974, çmimet e naftës në SHBA u katërfishuan. Kjo shkaktoi një tarifë të madhe për prodhimin atje, i cili ishte rritur në varësi të importeve të energjisë. Ndërkohë kompanitë u detyruan të rrisin pagat për t’iu përgjigjur inflacionit spiral që pasoi, ashtu si ulja e rritjes. Efekti u bë i njohur si “stagflacion”.
Efektet e tilla u përsëritën në mënyrë të pabarabartë në të gjithë globin. Për shembull, Franca dhe Britania morën furnizime të pandërprera bruto, por u përballën me sfidat e tyre. Britania u përball nga greva të shumta gjatë kësaj periudhe dhe përfundimisht kërkoi një shpëtim ndërkombëtar.
Recensioni i Madh
Rënia e 2007-2009 u shkaktua nga shpërthimi i flluskës së banesave në SHBA. Kredia shpejt u kap, gjë që çoi në rrëzimin e Lehman Brothers, një krizë financiare dhe më pas një rënie të mprehtë të tregtisë globale. Recesione të rënda u panë në Amerikën e Veriut dhe Jugut si dhe në Europë, ku masat e mëvonëshme për të tejkaluar situatën në pjesën më të madhe të sistemit bankar ende nuk kanë përfunduar.
Kriza Coronavirus
Eshtë shumë herët për të përllogaritur se sa thellësisht shpërthimi i sëmundjes aktuale do të dëmtojë ekonominë globale. Komisioni Evropian ka thënë se rënia e aktivitetit mund të jetë e krahasueshme me vitin 2009, ndërsa tkurrja e tremujorit të dytë të SHBA mund të jetë më e keqja në gati një shekull. Kina mund të pësojë rritjen e saj më të ngadaltë që nga viti 1976, në vitin kur Mao Zedong vdiq. Ekonomistët thonë se Amerika po hyn në një recesion të mprehtë, me prodhimin e brendshme bruto, në rënien më të dobët tremujore që nga viti 1947. Qeveria e Japonisë uli vlerësimin e saj për ekonominë, duke e karakterizuar atë si një situatë të rëndë dhe “jashtëzakonisht të depresionuar ” që nga shpërthimi i virusit.
